“Lufta bërthamore është çmenduri. Nëse një armë bërthamore do të lëshohej kundër Shteteve të Bashkuara, qoftë edhe nga një komb mashtrues i armatosur me armë bërthamore si Koreja e Veriut, politika amerikane dikton një kundërsulm bërthamor. Kjo përgjigje pothuajse me siguri do të shkaktonte një sërë ngjarjesh që shpejt do të dilnin jashtë kontrollit. Bota mund të përfundojë brenda dy orëve të ardhshme“, më tha në një intervistë gjenerali Robert Kehler, ish-komandant i Komandës Strategjike të SHBA.
Annie Jacobson, gazetare investigative amerikane, ish-finaliste për çmimin Pulitzer, përshkruan rreziqet e armëve bërthamore në një artikull në faqen e internetit të Mother Jones. Artikulli është një fragment nga libri i saj i ri, i sapobotuar në Shtetet e Bashkuara dhe Gjermani “Lufta Bërthamore: Një Skenar” (Titulli gjerman, ’72 minuta deri në asgjësimin’, është më shqetësues) dhe ka dhënë shkas në një debat të gjerë mbi rreziqet e parandalimit bërthamor. Kjo do të thotë, ajo “strategji ushtarake që konsiston në përgatitjen e masave të tilla që armiku, duke pasur parasysh pasojat e sulmit të tij, të largohet nga zbatimi i tyre. Në këtë kuptim, ajo lidhet me garën e armatimeve që filloi pas Luftës së Dytë Botërore dhe përbën kornizën konceptuale dhe justifikimin ideologjik të saj”.
Në vitet 1980, kur u regjistrua kulmi i 70,481 armëve bërthamore në botë, rreziqet e luftës atomike ishin mjaft të pranishme dhe të diskutuara gjerësisht nga opinioni publik. Me përfundimin e Luftës së Ftohtë, shkrirjen dhe pakësimin e armatimeve (sot në botë ka rreth 12.500 armë bërthamore të ndara midis nëntë vendeve ), rreziku i një konflikti bërthamor ka filluar të duket gjithnjë e më i largët. Sot kjo nuk është më kështu: lufta ruse në Evropë kundër Ukrainës dhe kërcënimi i konfliktit midis Izraelit dhe Iranit e kanë bërë këtë rrezik jashtëzakonisht më aktual. Edhe pse deri më tani parandalimi ka funksionuar kundër Rusisë.
Gjëja interesante dhe e frikshme në lidhje me librin e Jacobsen është se ai tregon se vendimi i një personi të vetëm do të mjaftonte për të çliruar apokalipsin bërthamor, pa marrë parasysh nëse ai është një diktator i paparashikueshëm dhe paranojak si Kim Jong-un, apo i varur nga testet e forcës si Vladimir Putin, ose një president i zgjedhur në mënyrë demokratike. Është një fakt i njohur mirë: “Gjatë krizës së Watergate, Sekretari i Mbrojtjes James Schlesinger, i shqetësuar se një Richard Nixon i dehur dhe i zhytur në mendime mund të vendosë të nisë një sulm bërthamor, thuhet se u tha udhëheqësve të Pentagonit që të konsultohen me të ose me Sekretarin e Shtetit Henry Kissinger nëse do kishte direktiva nga Shtëpia e Bardhë”, kujton New York Times në rishikimin e librit. Jacobsen nga ana e saj është e bindur se shumë ekspertë ushtarakë që kanë folur me të, mendojnë se publiku duhet ta dijë se diçka e tillë mund të ndodhë.
“Shtetet e Bashkuara mbajnë një politikë lëshimi bërthamor të quajtur “Nisja në Paralajmërim”. Kjo do të thotë se nëse një satelit ushtarak tregon se kombi është nën sulm bërthamor dhe një radar i dytë paralajmërues i hershëm konfirmon atë informacion, presidenti lëshon raketa bërthamore në përgjigje. Ish-sekretari i mbrojtjes, William Perry, më tha: “Sapo të paralajmërohemi për një sulm bërthamor, ne përgatitemi për të nisur reagimin. Kjo është politika. Të mos presim”. Presidenti i Shteteve të Bashkuara ka autoritetin e vetëm për të lëshuar armë bërthamore. Ai nuk kërkon leje nga askush. Jo Sekretari i Mbrojtjes, jo Kryetari i Shefave të Përbashkët të Shtabit, as Kongresi i Shteteve të Bashkuara”, shpjegon Jacobsen në një artikull në The New Scientist.
“Kur Presidenti mëson se duhet t’i përgjigjet një sulmi bërthamor, ai ka vetëm 6 minuta kohë për ta bërë këtë. Gjashtë minuta është një sasi e paarsyeshme kohe për të “vendosur nëse do të lëshohet Harmagedoni”, u ankua Presidenti Ronald Reagan në kujtimet e tij. “Gjashtë minuta për të vendosur se si t’i përgjigjeni një sinjali bllokues në një radar… Si mund të vendosni arsyen në një moment të tillë?” Megjithatë, Presidenti duhet të përgjigjet. Sepse i duhen një rakete balistike ndërkontinentale rreth 30 minuta për të arritur nga një platformë lëshimi në Rusi, Korenë e Veriut ose Kinë në çdo qytet të Shteteve të Bashkuara dhe anasjelltas. Nëndetëset e armatosura bërthamore mund të reduktojnë kohën e nisjes në 10 minuta ose më pak. Sot ekzistojnë nëntë fuqi bërthamore, me një total prej më shumë se 12,500 armë bërthamore gati për përdorim. Shtetet e Bashkuara dhe Rusia kanë afërsisht 1700 armë bërthamore secila: armë që mund të lëshohen brenda sekondave ose minutave pasi presidentët e tyre përkatës të japin komandën“, thotë Jacobsen. Megjithatë, Shtetet e Bashkuara kanë vetëm 44 raketa për të kapur dhe shpërthyer kokat e armikut. Dhe presidenti i ardhshëm amerikan mund të jetë Donald Trump.
“Kam bërë një seri intervistash me fizikanin Richard Garwin, i cili tani është 95 vjeç. Ai është ndoshta personi më i ditur mbi armët bërthamore në planet dhe ndoshta di më së shumti për politikën gjatë historisë së gjatë, sepse ishte 23 ose 24 vjeç kur projektoi bombën e parë termonukleare. Në testin “Ivy Mike”, bomba shpërtheu me një forcë prej 10.4 megatonësh, rreth 1000 Hiroshima. Garwin më tha se frika e tij më e madhe ishte, dhe ka qenë gjithmonë, teoria e të çmendurit. Ai përdori shprehjen franceze “Après moi, le déluge” – pas meje le të bëhet nami – duke iu referuar idesë se një lider i çmendur, maniakal, egoist dhe narcisist mund të lëshonte një armë bërthamore për arsye që askush nuk do t’i dijë kurrë“, thotë përsëri Jacobsen.
Në vitin 1983, Shtetet e Bashkuara zhvilluan një simulim të skenarëve të mundshëm të luftës në një lojë të quajtur “Profeti krenar”, në të cilën morën pjesë ekspertë të ndryshëm. Midis tyre ishte një profesor i Yale, Paul Bracken, i cili, thotë Jacobsen, u lejua të fliste për të në terma të përgjithshëm: “Ai shkroi në librin e tij se të gjithë u larguan shumë të dëshpëruar, sepse nuk ka rëndësi se si fillon skenari bërthamor – qoftë nëse NATO është e përfshirë apo jo, pavarësisht nëse Kina është e përfshirë apo jo – ajo përfundon gjithmonë në të njëjtën mënyrë, në mënyrën më të tmerrshme, sepse Amerika ka një politikë “nisje në parlajmërim”. Le të mos presim të thithim një goditje bërthamore. Sapo të vijë një raketë dhe të ketë konfirmim dytësor nga radarët tokësorë, presidentit i kërkohet të nisë një kundërsulm”.
Çështja është se nuk është e mundur të dihet nëse raketa përmban një kokë bërthamore. Por presidenti duhet të vendosë menjëherë nëse do të përgjigjet. Dhe nëse ai vendos ta bëjë këtë me koka bërthamore, apokalipsi atomik bëhet i pashmangshëm. Duke u nisur nga ky supozim, Lufta Bërthamore: Një Skenar tregon në detaje dhe moment pas momenti se çfarë do të ndodhte nëse Koreja e Veriut do të lëshonte një raketë kundër Shteteve të Bashkuara.
“Libri e lë të hapur pyetjen se çfarë e shtyu Korenë e Veriut të kryente këtë akt çmendurie. A do të ishte vërtet diktatori Kim Jong-un aq i çmendur sa të sulmonte Shtetet e Bashkuara? A po imagjinon se mund t’i mbijetojë kundërsulmit të pashmangshëm? Sipas inteligjencës amerikane, Koreja e Veriut ka ndërtuar sistemin më të madh të bunkerit nëntokësor në botë për dekada të tëra. Udhëheqja e vendit supozohet se ka mjaft ushqim, ujë dhe ilaçe për t’u ngulitur nën tokë për vite me radhë. Apo është thjesht një keqkuptim, një aksident i tmerrshëm? A është ky një test i raketave jashtë kontrollit? Në këtë skenar imagjinar, është e paqartë pse u lëshua raketa. Pheniani qëndron i heshtur, ashtu si në realitet. Ndërmjet janarit 2022 dhe majit 2023, Koreja e Veriut kreu rreth 100 teste raketash. Vendi nuk njoftoi as edhe një paraprakisht. Gjëja tronditëse: për pjesën tjetër të skenarit, nuk ka rëndësi nëse nisja ishte e qëllimshme apo aksidentale”, vëren Spiegel. /Përshtati “Pamfleti” nga “Corriere Della Sera”
